– Tre grunner til at rettsstaten besto prøven under Korona-pandemiens første fase
Jusprofessor Jørn Øyrehagen Sunde mener en velfundert fullmaktslov eller et lovutkast kunne vært på plass før pandemien traff Norge. Han mener likevel den norske rettsstaten besto prøven når virussjokket presset fram hasteforskrifter og tiltak som måtte til for å håndtere smittefaren.
«Det ein kan kritisera er at det ikkje låg føre ei fullmaktslov før pandemien ramma Noreg, som var skapt på bakgrunn av meir inngåande prosessar. Det låg alt føre ein NOU frå 2019 om «Når krisen inntreffer» med eit forslag som burde ha gjort at ein i alle høve hadde eit lovutkast å stø seg til når krisa inntraff eit år seinare», skriver Øyrehagen Sunde i en epost til Juristen etter at vi spør ham om hans syn på rettsstatens håndtering av krisen.
Hans hovedsyn er likevel at norske myndigheter har håndtert situasjonen på forsvarlig sett.
Tre grunner som henger sammen
«Ja, eg meiner rettsstaten klarte prøven under den fyrste fasen av Korona-pandemien. Dette av tre grunnar som delvis heng saman», skriver Øyrehagen Sunde og lister opp de tre grunnene slik:
«For det fyrste fordi det vart i all hovudsak eit samsvar mellom alvoret i dei utfordringar ein stod ovanfor og tiltak som vart sett i verk. Ein kan diskutera Søringkarantene eller om til dømes hytteforbodet burde ha vore løyst på ein annan måte, men det endrar ikkje på heilskapsinntrykket.»
Øyrhagen Sunde trekker fram åpenheten som et viktig element i myndighetens håndtering av de kritiske ukene da hasteforskrifter og endringer som grep inn i folks frihet fant sted.
«For det andre fordi styringsprosessane i stor grad var opne under handteringa av fyrste fase av pandemien. Det er mykje å innvenda på openheita opp mot fyrste utkast til fullmaktslovgjeving, men deretter vart prosessane betre. Det er òg viktig at ein heile tida informerte og forklarte, slik at borgarane generelt vart sett i stand til å ha kvalifiserte meiningar rundt styringsprosessane og – verktøya», skriver han, før han avslutter:
«For det tredje var det eit engasjement både mellom juristar og folk generelt kring rettsstatsspørsmål særleg i den innleiande delen av fyrste fase av pandemien. Dette engasjementet kring rettsstaten trur eg var svært viktig for at det vart generelt eit godt samsvar mellom alvoret i krisa og tiltaka sett i verk.»
Jørn Øyrehagen Sunde ble dr. jur. i 2007 og professor i rettshistorie samme året ved Det juridiske fakultet i Bergen. Han har siden 2019 vært ansatt som professor i rettshistorie ved Institutt for offentlig rett i Oslo.
